فیلم متالایز یا متالایز چیست؟

به احتمال زیاد، بسته‌بندی‌های براق، نقره‌ای و آینه‌مانندی که در لایه داخلی پاکت‌های چیپس، پفک، قهوه یا بستنی‌ها مشاهده می‌کنید، توجه شما را جلب کرده‌اند. این پوشش درخشان که ظاهری شبیه به فویل آلومینیوم اما با انعطاف‌پذیری بیشتر دارد، «فیلم متالایز» (Metalized Film) نامیده می‌شود.

این ماده یکی از پرکاربردترین اجزا در صنعت بسته‌بندی مدرن، به ویژه برای مواد غذایی حساس است. در این مقاله به این سوال اساسی پاسخ می‌دهیم که فیلم متالایز چیست، دقیقاً از چه موادی ساخته شده، چگونه تولید می‌شود و چرا نقش کلیدی در افزایش ماندگاری محصولات دارد.

متالایز چیست؟

فیلم متالایز (Metalized Film) یک فیلم پلاستیکی، مانند پلی‌استر یا پلی‌پروپیلن، است که سطح آن با یک لایه بسیار نازک فلز (معمولاً آلومینیوم) پوشانده می‌شود.

این فرآیند، ظاهر فیلم پلاستیکی شفاف را به سطحی درخشان، فلزی و آینه‌مانند تغییر می‌دهد. درک این نکته ضروری است که فیلم متالایز با فویل آلومینیوم (که فلز خالص است) تفاوت دارد. متالایز در واقع یک ماده ترکیبی (کامپوزیت) محسوب می‌شود که بخش عمده آن پلاستیک و بخش بسیار کوچکی از آن لایه فلزی رسوب داده شده است.

این ساختار، هم انعطاف‌پذیری پلاستیک را حفظ می‌کند و هم قابلیت محافظت از محتوای داخل بسته‌بندی (در برابر عواملی چون نور یا هوا) را به آن اضافه می‌کند.

جنس متالایز (مواد تشکیل دهنده)

برای درک بهتر جنس متالایز، باید ساختار آن را به دو لایه اصلی تفکیک کنیم: لایه پلاستیکی که به عنوان بستر عمل می‌کند و لایه فلزی که روی آن قرار می‌گیرد.

لایه پلاستیکی پایه (بستر فیلم)

بخش اصلی و پایه‌ای فیلم متالایز (بیش از ۹۹٪ ضخامت آن) را یک فیلم پلیمری یا پلاستیکی تشکیل می‌دهد. این لایه پایه، انعطاف‌پذیری و استحکام مکانیکی را فراهم می‌کند. رایج‌ترین پلاستیک‌هایی که برای این کار استفاده می‌شوند عبارتند از:

• پلی‌استر (PET): به دلیل استحکام بالا و مقاومت حرارتی خوب، یکی از رایج‌ترین بسترها است.
• پلی‌پروپیلن (BOPP): این نوع نیز به دلیل قابلیت محافظت مناسب و هزینه کمتر، به صورت گسترده در بسته‌بندی مواد غذایی (مانند چیپس) استفاده می‌شود.
• پلی‌اتیلن (PE) و نایلون (PA): در کاربردهای خاص و تخصصی‌تر نیز به عنوان لایه پایه به کار می‌روند.

پوشش متالایز (لایه فلزی)

این بخش همان لایه متالایز درخشان و نقره‌ای رنگ است. این پوشش، یک لایه بسیار بسیار نازک از فلز آلومینیوم خالص است که ضخامت آن اغلب در مقیاس نانومتر (بسیار نازک‌تر از یک تار مو) اندازه‌گیری می‌شود.

این لایه فلزی از طریق یک فرآیند فنی پیشرفته به نام “متالیزاسیون تحت خلاء” بر روی سطح فیلم پلاستیکی رسوب داده می‌شود. معنی متالایز نیز دقیقاً از همین فرآیند “فلزی کردن” (Metalizing) سطح پلاستیک گرفته شده است.

روش تولید فیلم متالایز

ایجاد آن پوشش متالایز نازک و درخشان بر روی سطح انعطاف‌پذیر پلاستیک، یک فرآیند ساده مانند رنگ‌آمیزی یا چسباندن یک لایه فویل نیست. روش تولید فیلم متالایز یک عملیات صنعتی بسیار پیشرفته و دقیق است که به ماشین‌آلات تخصصی و شرایط محیطی کاملاً کنترل‌شده نیاز دارد.

این فرآیند در دسته‌بندی کلی تکنیک‌های مهندسی سطح قرار می‌گیرد. نام استاندارد و فنی این روش، «رسوب‌دهی فیزیکی بخار» (Physical Vapor Deposition) یا به اختصار PVD است. این نام به روشی اشاره دارد که در آن ماده‌ای (در این مورد، فلز آلومینیوم) از حالت جامد به حالت بخار (گاز) تبدیل می‌شود و سپس دوباره به حالت جامد بر روی یک سطح یا بستر (در این مورد، فیلم پلاستیکی) می‌نشیند یا “رسوب” می‌کند. این عملیات در مقیاس اتمی و مولکولی رخ می‌دهد و به همین دلیل لایه ایجاد شده بسیار نازک، یکنواخت و فشرده است.

متالیزاسیون چیست؟

متالیزاسیون چیست؟ متالیزاسیون، که گاهی فرآیند متالایزینگ (Metalizing Process) نیز نامیده می‌شود، به طور مشخص به عملیاتی گفته می‌شود که در آن، یک فلز (در این مورد آلومینیوم) به حالت بخار درآمده و سپس بر روی یک سطح غیرفلزی (مانند فیلم پلاستیکی) رسوب داده می‌شود. این کار باعث ایجاد یک پوشش متالایز بسیار نازک، فشرده و یکنواخت روی سطح فیلم می‌شود.

فرآیند متالایزینگ (Metalizing Process) چگونه انجام می‌شود؟

این فرآیند در داخل یک دستگاه بزرگ و کاملاً ایزوله به نام دستگاه متالایز انجام می‌شود. فرآیند کلی به این صورت است که ابتدا رول‌های بزرگ فیلم پلاستیکی شفاف (مانند BOPP یا PET) در بخش بازکننده دستگاه قرار می‌گیرند. سپس، این فیلم وارد محفظه اصلی دستگاه می‌شود تا فرآیند پوشش‌دهی روی آن انجام شود و در انتها، فیلم پوشش‌داده شده (که اکنون فیلم متالایز است) در بخش جمع‌کننده دستگاه دوباره به صورت رول درمی‌آید. نکته کلیدی، شرایطی است که این پوشش‌دهی در آن رخ می‌دهد.

متالایزینگ تحت خلا (Vacuum Metalizing)

کلید اصلی این فرآیند، انجام آن در یک محفظه با خلاء بسیار بالا است. به همین دلیل، این روش به متالایزینگ تحت خلا (Vacuum Metalizing) مشهور است.

دلیل استفاده از خلاء این است که مولکول‌های هوا (مانند اکسیژن و نیتروژن) در فرآیند تبخیر و نشستن یکنواخت فلز اختلال ایجاد می‌کنند. اگر هوا در محفظه باشد، بخار آلومینیوم قبل از رسیدن به فیلم، با مولکول‌های هوا برخورد کرده، پراکنده می‌شود یا اکسید می‌شود و لایه‌ای بی‌کیفیت ایجاد می‌کند. در محیط خلاء:

1. تبخیر فلز: شمش‌ها یا سیم‌های آلومینیوم خالص در “قایقک‌های” حرارتی مخصوصی در کف محفظه قرار می‌گیرند. این قایقک‌ها به شدت داغ می‌شوند (تا دمای جوش آلومینیوم) و فلز را مستقیماً از جامد به بخار تبدیل می‌کنند. این بخار آلومینیوم در فضای خلاء بالا می‌آید.
2. عبور فیلم و رسوب‌دهی: همزمان، رول فیلم پلاستیکی شفاف و سرد، با سرعت کنترل‌شده از بالای این ابرِ بخار آلومینیوم عبور می‌کند.
3. نشستن فلز: مولکول‌های داغ بخار آلومینیوم به محض برخورد با سطح سرد فیلم پلاستیکی، بلافاصله سرد شده، به حالت جامد (فلزی) درآمده و به سطح فیلم می‌چسبند.

این عملیات یک لایه متالایز بسیار نازک (در حد چند ده نانومتر)، یکنواخت و بسیار براق را بر روی تمام سطح فیلم پلاستیکی ایجاد می‌کند.

دستگاه متالایزر

(جهت درک آموزشی): دستگاه متالایزر یک سیستم پیچیده صنعتی است که اجزای اصلی آن شامل موارد زیر است:

• محفظه خلاء (Vacuum Chamber): بدنه اصلی، ضخیم و مهر و موم شده دستگاه که فرآیند در داخل آن رخ می‌دهد و می‌تواند فشار خلاء بسیار بالا را تحمل کند.
• سیستم تبخیر (Evaporation System): شامل قایقک‌های حرارتی (معمولاً سرامیکی یا گرافیتی) و سیستم تغذیه سیم آلومینیوم که فلز را بخار می‌کند.
• سیستم رول‌گردان (Winding System): شامل یک رول بازکن (برای فیلم خام)، یک رول جمع‌کن (برای فیلم متالایز نهایی) و یک غلتک سرد اصلی (Chill Roll) که فیلم در حال عبور را خنک نگه می‌دارد.
• پمپ‌های خلاء: مجموعه‌ای از پمپ‌های قدرتمند (اولیه و ثانویه) که وظیفه تخلیه کامل هوای داخل محفظه قبل از شروع فرآیند را بر عهده دارند.

ویژگی های فیلم متالایز

فیلم متالایز به دلیل ترکیب شدن خواص پلاستیک (بستر) و لایه نازک فلز (پوشش)، مجموعه‌ای از مشخصات فنی و ظاهری خاص را به دست می‌آورد. این ویژگی های فیلم متالایز آن را برای کاربردهای مختلف، به ویژه بسته‌بندی، بسیار مطلوب می‌سازد.

1. ظاهر درخشان و آینه‌ای:بارزترین ویژگی، سطح بسیار براق، فلزی و بازتابنده نور است. این ظاهر به محصول جلوه‌ای لوکس و جذاب می‌دهد و در قفسه فروشگاه به خوبی جلب توجه می‌کند.
2. وزن بسیار کم:اگرچه ظاهری فلزی دارد، اما چون جنس متالایز در اصل پلاستیک است و لایه فلز آن بسیار نازک (در حد نانومتر) است، وزن نهایی فیلم بسیار سبک باقی می‌ماند. این ویژگی هزینه حمل و نقل را کاهش می‌دهد.
3. انعطاف‌پذیری:برخلاف فویل آلومینیوم خالص که شکننده است و در صورت تا شدن، شکل می‌گیرد، فیلم متالایز انعطاف‌پذیری بالای فیلم پلاستیکی پایه خود را حفظ می‌کند. این ماده به راحتی تا می‌شود، مچاله نمی‌شود و مقاومت خوبی در برابر پارگی دارد.
4. قابلیت محافظت (Barrier Properties):این مهم‌ترین ویژگی فنی آن است. لایه نازک آلومینیوم، قابلیت جلوگیری از نفوذ فیلم پلاستیکی را به شدت بهبود می‌بخشد. این لایه مانع عبور نور (به ویژه UV)، اکسیژن و رطوبت می‌شود که در بخش بعدی به تفصیل به آن می‌پردازیم.
5. قابلیت چاپ‌پذیری:سطح فیلم متالایز را می‌توان (با استفاده از جوهرها و روش‌های مناسب) چاپ کرد. این امکان به طراحان اجازه می‌دهد تا با ترکیب بخش‌های چاپی و بخش‌های آینه‌ای، جلوه‌های بصری بسیار زیبایی خلق کنند.

مزایای فیلم متالایز (نقش کلیدی در بسته‌بندی)

ویژگی های فیلم متالایز که در بخش قبل به آن‌ها اشاره شد، منجر به مزایای فیلم متالایز در عمل می‌شوند. این مزایا، به‌خصوص در صنعت بسته‌بندی مواد غذایی، بسیار حیاتی هستند. دلیل اصلی استفاده گسترده از این فیلم‌ها، قابلیت محافظت بالای آن‌ها در برابر عوامل محیطی است.

جلوگیری از ورود نور (Light Barrier)

نور، به‌ویژه اشعه فرابنفش (UV)، یکی از عوامل اصلی تسریع فساد مواد غذایی است. نور می‌تواند باعث اکسید شدن (فاسد شدن) چربی‌ها و روغن‌ها شود (مانند روغنی که در چیپس وجود دارد) و همچنین باعث از بین رفتن ویتامین‌ها و تغییر رنگ محصول شود.

لایه متالایز آلومینیوم، به دلیل سطح آینه‌ای و بسیار براق خود، مانند یک مانع عمل کرده و نور را به طور کامل بازتاب می‌دهد. این جلوگیری از ورود نور، محصول داخل بسته را در تاریکی کامل نگه می‌دارد و از فساد نوری جلوگیری می‌کند.

جلوگیری از ورود اکسیژن و رطوبت

پلاستیک‌های معمولی، حتی اگر جامد به نظر برسند، در مقیاس مولکولی دارای منافذ بسیار ریزی هستند که به اکسیژن هوا و بخار آب (رطوبت) اجازه عبور می‌دهند.

• اکسیژن باعث اکسیداسیون، تغییر طعم، بو و فاسد شدن محصول می‌شود.
• رطوبت باعث نرم شدن محصولات خشک (مانند چیپس، بیسکوییت، پفک) یا کلوخه شدن محصولات پودری (مانند قهوه و نسکافه) می‌شود.

پوشش متالایز آلومینیوم، با ایجاد یک لایه فشرده فلزی، این منافذ میکروسکوپی را می‌پوشاند و نفوذپذیری فیلم پلاستیکی را در برابر اکسیژن و رطوبت به شدت کاهش می‌دهد.

افزایش ماندگاری مواد غذایی با متالایز

نتیجه مستقیم دو مورد بالا، افزایش ماندگاری مواد غذایی با متالایز است. زمانی که محصول در برابر نور، اکسیژن و رطوبت محافظت می‌شود، فرآیندهای شیمیایی فساد به شدت کند می‌شوند. این به آن معناست که محصول برای مدت زمان بسیار طولانی‌تری (Shelf Life) تازه، ترد و باکیفیت باقی می‌ماند، بدون آنکه نیاز به افزودن مواد نگهدارنده قوی باشد.

ظاهر براق و جذاب (افزایش جذابیت بصری)

در کنار تمام مزایای فنی، نباید نقش بازاریابی را نادیده گرفت. ظاهر براق و جذاب فیلم متالایز به بسته‌بندی، جلوه‌ای لوکس، بهداشتی و باکیفیت می‌بخشد. این درخشش فلزی در قفسه فروشگاه‌ها به سرعت چشم مشتری را به خود جلب می‌کند و تأثیر مثبتی بر تصمیم خرید او می‌گذارد.

تفاوت فیلم متالایز و فویل آلومینیوم

یکی از رایج‌ترین اشتباهات، یکسان دانستن فیلم متالایز با فویل آلومینیوم (مانند فویل‌هایی که در آشپزخانه استفاده می‌شوند) است. اگرچه هر دو ظاهری فلزی و نقره‌ای دارند، اما از نظر ساختار، جنس، ضخامت و خواص، تفاوت‌های اساسی با یکدیگر دارند.

تعریف فویل آلومینیوم

فویل آلومینیوم یک ورق بسیار نازک است که از ۱۰۰ درصد فلز آلومینیوم ساخته شده است. این محصول از طریق فرآیند نورد (مشابه صاف کردن خمیر با وردنه) تولید می‌شود که در آن، شمش‌های بزرگ آلومینیوم آنقدر غلتک‌کاری و فشرده می‌شوند تا به ضخامت مورد نظر برسند.

• جنس: ۱۰۰٪ فلز آلومینیوم است.
• ویژگی: ضخامت آن بسیار بیشتر از لایه متالایز است. به همین دلیل، شکننده‌تر است؛ اگر آن را مچاله کنید، شکل مچاله شده خود را حفظ می‌کند و به راحتی پاره می‌شود.
• قابلیت محافظت: یک مانع کامل و مطلق (Absolute Barrier) در برابر نور، اکسیژن و رطوبت است (به شرطی که سوراخ نشود).

تعریف مجدد فیلم متالایز

همانطور که در بخش‌های قبلی توضیح داده شد، فیلم متالایز یک فیلم پلاستیکی (مانند PET یا BOPP) است که تنها یک لایه بسیار نازک (در حد نانومتر) آلومینیوم روی آن پوشانده شده است.

• جنس: ۹۹٪ پلاستیک + ۱٪ (یا کمتر) لایه فلزی.
• ویژگی: انعطاف‌پذیری پلاستیک را حفظ می‌کند. اگر آن را مچاله کنید، تمایل دارد به حالت صاف خود بازگردد و مقاومت آن در برابر پارگی بسیار بیشتر از فویل است.

مقایسه کلیدی (ضخامت، وزن، انعطاف‌پذیری، مقاومت در برابر پارگی)

• ضخامت: فویل آلومینیوم بسیار ضخیم‌تر از لایه متالایز روی فیلم است.
• وزن: فیلم متالایز به دلیل بستر پلاستیکی، سبک‌تر است.
• انعطاف‌پذیری: فیلم متالایز انعطاف‌پذیر است و مچاله نمی‌شود؛ فویل آلومینیوم شکننده است و شکل می‌گیرد.
• مقاومت: فیلم متالایز مقاومت بالایی در برابر پارگی دارد؛ فویل آلومینیوم به راحتی پاره می‌شود.

انواع فیلم متالایز (بر اساس جنس بستر پلاستیکی)

اگرچه لایه متالایز (پوشش آلومینیومی) تقریباً در همه موارد یکسان است، اما انواع فیلم متالایز بر اساس نوع فیلم پلاستیکی پایه‌ای (بستری) که فرآیند متالیزاسیون روی آن انجام می‌شود، دسته‌بندی می‌شوند. انتخاب نوع بستر پلاستیکی به کاربرد نهایی، میزان مقاومت مورد نیاز (حرارتی و مکانیکی) و هزینه بستگی دارد.

فیلم پلی استر متالایز (PET متالایز)

این یکی از معروف‌ترین و باکیفیت‌ترین انواع فیلم متالایز است. PET (پلی‌اتیلن ترفتالات) همان پلاستیک شفافی است که در بطری‌های آب معدنی استفاده می‌شود، اما در اینجا به صورت فیلم نازک درآمده است.

• ویژگی‌ها: فیلم پلی استر متالایز دارای استحکام مکانیکی بسیار بالا (به راحتی پاره نمی‌شود)، شفافیت عالی (قبل از متالایز شدن) و مقاومت حرارتی خوبی است.
• کاربرد: به دلیل مقاومت بالا، اغلب در لمینت‌ها، بسته‌بندی‌های نیازمند دوام زیاد و کاربردهای صنعتی (مانند عایق‌ها) استفاده می‌شود.

فیلم پلی پروپیلن متالایز (BOPP متالایز)

این نوع، پرکاربردترین فیلم متالایز در صنعت بسته‌بندی مواد غذایی است. BOPP (پلی‌پروپیلن دو جهته) همان پلاستیک شفاف و خشکی است که در بسته‌بندی چیپس‌ها یا سلفون‌های روی جعبه سیگار می‌بینید.

• ویژگی‌ها: BOPP متالایز قابلیت محافظت بسیار خوبی در برابر رطوبت دارد، وزن آن سبک است و هزینه تولید پایین‌تری نسبت به PET دارد.
• کاربرد: به دلیل تعادل عالی بین هزینه و عملکرد، انتخاب اول برای بسته بندی مواد غذایی با متالایز مانند چیپس، پفک، اسنک‌ها، کیک و بیسکوییت است.

فیلم CPP متالایز و فیلم PVC متالایز

• CPP متالایز (Cast Polypropylene): این نوع پلی‌پروپیلن نرم‌تر از BOPP است و قابلیت دوخت حرارتی بهتری دارد. گاهی اوقات به عنوان لایه داخلی در لمینت‌ها استفاده می‌شود.
• PVC متالایز (Polyvinyl Chloride): این نوع امروزه کمتر در بسته‌بندی مواد غذایی استفاده می‌شود اما در کاربردهای تزئینی، کارت‌های اعتباری یا برخی لیبل‌ها کاربرد دارد.

کاربرد فیلم متالایز

به دلیل ویژگی های فیلم متالایز، به‌خصوص ظاهر درخشان و قابلیت جلوگیری از نفوذ هوا و نور، این محصول در صنایع گوناگونی استفاده می‌شود. مهم‌ترین و گسترده‌ترین مصرف آن در صنعت بسته‌بندی است، اما در بخش‌های صنعتی و تزئینی نیز دیده می‌شود.

بسته بندی متالایز (کاربرد اصلی)

بخش عمده فیلم متالایز تولید شده در جهان، پس از ترکیب شدن با لایه‌های دیگر (فرآیندی به نام لمینت)، برای بسته بندی متالایز استفاده می‌شود. این نوع بسته‌بندی به دلیل حفظ کیفیت محصول، انتخابی ایده‌آل است.

بسته بندی مواد غذایی با متالایز

این رایج‌ترین کاربرد است. بسته بندی مواد غذایی با متالایز به طور مستقیم به افزایش ماندگاری مواد غذایی کمک می‌کند.

• بسته بندی چیپس و پفک: لایه متالایز از ورود رطوبت (که باعث نرم شدن چیپس می‌شود) و نور و اکسیژن (که باعث فاسد شدن روغن آن می‌شود) جلوگیری می‌کند.
• بسته بندی قهوه و نسکافه: این محصولات به شدت به رطوبت و اکسیژن حساس هستند و به سرعت عطر و طعم خود را از دست می‌دهند. فیلم متالایز به حفظ عطر و تازگی آن‌ها کمک شایانی می‌کند.
• سایر موارد: در بسته‌بندی انواع اسنک‌ها، شکلات‌ها، بستنی‌ها (به عنوان لفاف)، سوپ‌های آماده، ساشه‌های سس و محصولات پودری مشابه نیز از این فیلم‌ها استفاده می‌شود.

فیلم متالایز در عایق بندی (کاربرد صنعتی)

یکی دیگر از کاربردهای مهم فیلم متالایز (به‌خصوص نوع PET متالایز)، استفاده از آن در تولید عایق‌های حرارتی است.

سطح آینه‌ای و بازتابنده لایه متالایز، همان‌طور که نور مرئی را بازتاب می‌دهد، امواج حرارتی (تابش مادون قرمز) را نیز به خوبی بازتاب می‌دهد. به همین دلیل، فیلم متالایز در عایق بندی ساختمان‌ها (مانند عایق‌های زیر سقف یا پشت رادیاتور)، کیسه‌های خواب و به‌ویژه “پتوهای نجات” اضطراری (Space Blankets) استفاده می‌شود. این پتوها با بازتاباندن حرارت بدن فرد به سمت خودش، از کاهش دمای بدن (هیپوترمی) جلوگیری می‌کنند.

کاربردهای تزئینی فیلم متالایز

ظاهر درخشان و فلزی این فیلم‌ها، آن‌ها را برای مصارف تزئینی بسیار جذاب کرده است.

• بادکنک‌های هلیومی: بادکنک‌های براقی که به شکل‌های مختلف (قلبی، ستاره‌ای و…) وجود دارند، اغلب از فیلم متالایز ساخته می‌شوند.
• کاغذ کادو و روبان: بسیاری از کاغذهای کادوی لوکس و روبان‌های براق تزئینی نیز از این مواد ساخته می‌شوند.

کاغذ متالایز چیست؟

یک محصول مرتبط که گاهی با فیلم متالایز اشتباه گرفته می‌شود، کاغذ متالایز (Metalized Paper) است. تفاوت اصلی، همانطور که از نامش پیداست، در “بستر” یا ماده پایه است.

در این محصول، لایه متالایز آلومینیوم به جای پوشانده شدن روی یک فیلم پلاستیکی (مانند PET یا BOPP)، مستقیماً روی سطح یک رول “کاغذ” رسوب داده می‌شود. فرآیند متالایزینگ تحت خلا که در بخش‌های قبلی توضیح داده شد (تبخیر آلومینیوم و نشستن آن روی سطح)، برای کاغذ نیز قابل اجرا است. این کار به کاغذ، ظاهری درخشان، فلزی و آینه‌ای می‌بخشد.

تفاوت کاغذ متالایز و فیلم متالایز

تفاوت کاغذ متالایز و فیلم متالایز در خواص فیزیکی و در نتیجه، در کاربردهای آن‌ها است:

• فیلم متالایز (بر پایه پلاستیک):
  • خواص: ضد آب، مقاومت بسیار بالا در برابر پارگی، انعطاف‌پذیری بالا، قابلیت جلوگیری از نفوذ رطوبت و اکسیژن (محافظت عالی).
  • کاربرد: بسته بندی مواد غذایی حساس مانند چیپس، قهوه و اسنک‌ها.
• کاغذ متالایز (بر پایه کاغذ):
  • خواص: ضد آب نیست (مگر اینکه روکش‌های دیگری داشته باشد)، مقاومت کمتری در برابر پارگی دارد (مانند کاغذ معمولی)، و قابلیت جلوگیری از نفوذ رطوبت را ندارد.
  • کاربرد: کاربرد آن عمدتاً “تزئینی” یا “لیبل‌زنی” است. به ندرت برای بسته بندی مواد غذایی که نیاز به محافظت از رطوبت دارند، استفاده می‌شود. کاربرد اصلی آن در تولید لیبل‌های (برچسب‌های) لوکس برای بطری‌ها، جعبه‌های آرایشی و بهداشتی، کاغذ کادو و همچنین در صنعت دخانیات (لایه داخلی پاکت سیگار) است.

لمینت متالایز

فیلم متالایز، به‌ویژه در بسته بندی مواد غذایی، به ندرت به تنهایی استفاده می‌شود. اگرچه لایه متالایز قابلیت جلوگیری از نفوذ هوا و نور را فراهم می‌کند، اما خود فیلم (مانند BOPP متالایز یا PET متالایز) معمولاً به تنهایی قابلیت دوخت حرارتی (Heat Sealable) ندارد.

اینجاست که فرآیندی به نام «لمینت» (Lamination) یا لایه‌چسبانی وارد می‌شود. لمینت متالایز به فرآیندی گفته می‌شود که در آن، فیلم متالایز با یک یا چند لایه فیلم پلاستیکی دیگر (مانند پلی‌اتیلن) ترکیب یا “چسبانده” می‌شود.

لایه پلی‌اتیلن که به عنوان لایه داخلی بسته قرار می‌گیرد، وظیفه اصلی دوخت حرارتی و بستن پاکت را بر عهده دارد. در یک ساختار چندلایه رایج (مانند پاکت چیپس)، لایه بیرونی ممکن است یک فیلم شفاف چاپی باشد، لایه میانی فیلم متالایز (برای محافظت) و لایه داخلی یک فیلم پلی‌اتیلن (برای دوخت) باشد. این ترکیب، هم استحکام، هم محافظت و هم قابلیت بسته‌بندی را فراهم می‌کند.

چاپ روی فیلم متالایز

یکی از چالش‌ها و در عین حال جذابیت‌های فیلم متالایز، قابلیت چاپ‌پذیری آن است. سطح فلزی و براق این فیلم‌ها به تنهایی برای چسبندگی جوهر مناسب نیست، اما با استفاده از روش‌های صنعتی، چاپ باکیفیت روی آن‌ها امکان‌پذیر است.

عمومی‌ترین و باکیفیت‌ترین روش چاپ، “چاپ معکوس” (Reverse Printing) است که در فرآیند لمینت متالایز (که در بخش قبل توضیح داده شد) به کار می‌رود:

1. انتخاب لایه شفاف: ابتدا یک لایه فیلم پلاستیکی شفاف (مانند BOPP یا PET) که قرار است لایه بیرونی بسته‌بندی باشد، انتخاب می‌شود.
2. چاپ از داخل: طرح مورد نظر (تصاویر، نوشته‌ها و…) به صورت برعکس یا آینه‌ای، در سطح داخلی این فیلم شفاف چاپ می‌شود.
3. لمینت شدن: سپس، فیلم متالایز به گونه‌ای به این فیلم چاپی لمینت (چسبانده) می‌شود که لایه متالایز آن پشت جوهر چاپ شده قرار می‌گیرد.
4. لایه نهایی: در نهایت، لایه دوخت حرارتی (مانند پلی‌اتیلن) به پشت فیلم متالایز لمینت می‌شود.

نتیجه این فرآیند:

چاپ نهایی در واقع ساندویچ یا محبوس شده است. طرح بین لایه شفاف بیرونی و لایه متالایز داخلی قرار می‌گیرد. این روش دو مزیت بزرگ دارد:

• محافظت کامل از چاپ: چون چاپ در لایه میانی قرار دارد، در برابر خراشیدگی، سایش، رطوبت و تماس دست کاملاً محافظت می‌شود و هرگز پاک نخواهد شد.
• جلوه بصری فوق‌العاده: لایه متالایز که در پس‌زمینه چاپ قرار دارد، باعث بازتاب نور از پشت جوهرها شده و به رنگ‌ها جلوه‌ای بسیار درخشان، زنده و فلزی (متالیک) می‌بخشد.