

پلاستیکها مواد پلیمری با زنجیرههای طولانی و تکرارشونده از واحدهای مونومر هستند که به دلیل ساختار مولکولی خاص خود، قابلیت شکلپذیری حرارتی دارند. ساختار مولکولی پلاستیکها شامل پیوندهای کربنی است که به دلیل نیروهای بین مولکولی ضعیف، امکان تغییر شکل و فرآیندپذیری در دماهای مختلف را فراهم میکند. پلاستیکها در دو گروه ترموپلاستیکها و ترموستها دستهبندی میشوند. ترموپلاستیکها با افزایش دما نرم میشوند و قابل بازیافت هستند، در حالی که ترموستها پس از شکلگیری، پیوندهای عرضی پایداری ایجاد میکنند و دیگر ذوب نمیشوند، که این ویژگی آنها را برای کاربردهای با دمای بالا و نیاز به پایداری حرارتی مناسب میسازد.
برای شناخت بهتر پلاستیکها، ضروری است که آنها را به دو دسته اصلی ترموپلاستیکها و ترموستها تقسیم کنیم. هر دسته از پلاستیکها ویژگیهای خاصی دارد که آنها را برای مصارف مختلف صنعتی و تجاری مناسب میسازد. شناخت دقیق این دستهبندیها به درک بهتر نحوه عملکرد و انتخاب بهینه مواد برای کاربردهای مختلف کمک میکند. در ادامه به معرفی و بررسی انواع اصلی پلاستیکها و ویژگیهای منحصر به فرد هر یک از آنها میپردازیم.
این پلیمرها زنجیرههای خطی یا شاخهای دارند که تحت حرارت نرم میشوند و پس از سرد شدن دوباره به حالت جامد برمیگردند. این ویژگی آنها را بازیافتپذیر میکند. نمونههای بارز ترموپلاستیکها شامل پلیاتیلن، پلیپروپیلن، پلیاستایرن و پلیکربنات هستند. خواص این مواد به شدت وابسته به دما است و میتوان آنها را چندین بار ذوب و مجدداً شکلدهی کرد.
این پلاستیکها از طریق ایجاد پیوندهای عرضی در حین فرآیند پخت به یک ساختار شبکهای محکم تبدیل میشوند. پس از شکلگیری، دیگر با حرارت تغییر شکل نمیدهند. ترموستها به دلیل مقاومت بالا در برابر حرارت، مواد شیمیایی و خواص مکانیکی برجسته، در کاربردهایی نظیر قطعات هوافضا و تجهیزات الکتریکی استفاده میشوند. نمونههای آنها شامل اپوکسیها، پلیاورتانها و فنولیکها هستند.
ساختار مولکولی پلاستیکها از زنجیرههای پلیمری طولانی تشکیل شده که هر یک از این زنجیرهها از مونومرهای تکرارشونده ساخته شدهاند. در ترموپلاستیکها، زنجیرههای پلیمری به صورت خطی یا کمی شاخهای هستند و فاقد پیوندهای عرضیاند، که این امر باعث میشود تحت حرارت نرم شوند و دوباره شکلپذیر باشند. در مقابل، در ترموستها، زنجیرههای مولکولی از طریق پیوندهای عرضی به هم متصل شدهاند و یک شبکه سهبعدی را تشکیل میدهند که پس از فرآیند پخت، ساختار سخت و ثابتی ایجاد میکند و امکان ذوب مجدد وجود ندارد.
مهمترین ویژگی پلاستیکها عبارتند از: