پلیمر ترکیبی شیمیایی است که از واحدهای تکرارشونده به نام مونومر تشکیل می‌شود و از طریق واکنش‌های پلیمریزاسیون به زنجیره‌های طویل و پیچیده‌ای تبدیل می‌شود. این زنجیره‌ها می‌توانند ساختار خطی، شاخه‌ای یا شبکه‌ای داشته باشند. خواص پلیمرها به طول زنجیره، وزن مولکولی و درجه‌ی شاخه‌دار بودن آن‌ها بستگی دارد. پلیمرها به دو دسته کلی ترموپلاستیک و ترموست تقسیم می‌شوند و بسته به ساختارشان، کاربردهای متنوعی در صنایع مانند خودروسازی، بسته‌بندی، نساجی و الکترونیک دارند.
در دنیای امروز، پلیمرها بخش حیاتی از مواد مهندسی و صنعتی را تشکیل می‌دهند. این مواد به دلیل خواص متنوع و گسترده خود در بسیاری از صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرند. با توجه به تفاوت‌های ساختاری و عملکردی پلیمرها، این مواد به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. در اینجا به معرفی سه دسته اصلی پلیمرها، یعنی الاستومرها، پلاستیک‌ها و کامپاندها خواهیم پرداخت. هر کدام از این دسته‌ها ویژگی‌های خاص خود را دارند و در صنایع مختلف برای کاربردهای ویژه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند.
الاستومرها پلیمرهایی با ساختار شبکه‌ای هستند که قابلیت تغییر شکل قابل توجهی تحت تنش دارند و پس از رفع نیرو به حالت اولیه بازمی‌گردند. این مواد به دلیل انعطاف‌پذیری بالا، مقاومت در برابر سایش و ضربه، و رفتار ارتجاعی، در تولید تایرها، قطعات آب‌بندی، نوارهای لاستیکی و سیستم‌های ضربه‌گیر صنعتی به‌کار می‌روند. خاصیت برگشت‌پذیری الاستومرها آن‌ها را برای کاربردهایی که نیاز به تغییر شکل مکرر و بازگشت به حالت اولیه دارند، بسیار مناسب کرده است.
پلاستیک‌ها گروه بزرگی از پلیمرها هستند که به دلیل سبکی، استحکام و قابلیت شکل‌دهی در طیف وسیعی از صنایع کاربرد دارند. پلاستیک‌ها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: ترموپلاستیک‌ها که قابلیت ذوب و بازیافت مجدد را دارند و ترموست‌ها که پس از پخت نهایی دیگر قابل تغییر شکل نیستند. پلاستیک‌ها به دلیل خواص مکانیکی متنوع، در صنایع بسته‌بندی، خودرو، ساخت لوازم خانگی و تجهیزات الکترونیکی کاربرد فراوان دارند. تفاوت ترموپلاستیک‌ها و ترموست‌ها در رفتار آن‌ها در برابر حرارت است، به‌طوری‌که ترموپلاستیک‌ها قابلیت بازیافت و ترموست‌ها پایداری حرارتی بالاتری دارند.
کامپاندها ترکیبات پلیمری پیشرفته‌ای هستند که با افزودنی‌های خاصی مانند الیاف، مواد معدنی یا مواد تقویت‌کننده ترکیب می‌شوند تا خواص فیزیکی، مکانیکی و شیمیایی خاصی به پلیمر اصلی اضافه کنند. این مواد در صنایع پیچیده‌ای مانند هوافضا، خودروسازی، و الکترونیک برای تولید قطعات با مقاومت به حرارت، دوام بالا و خواص مکانیکی ویژه استفاده می‌شوند. کامپاندها به دلیل قابلیت تنظیم خواص، برای کاربردهایی که نیاز به ویژگی‌های خاص دارند بسیار مفید هستند، از جمله افزایش مقاومت در برابر مواد شیمیایی و بهبود سختی و استحکام.
امید عمران
